HİPOTİROİDİ

Tiroid bezi boyun bölgesinin alt tarafında bulunur. Bu bezden T3 ve T4 gibi büyüme ve vücut metabolizması gibi çok önemli görevleri olan hormonlar salgılanır. Tiroid bezinin yetersiz çalışması sonucu bu hormonlar gerektiği kadar salgılanamaz. Bu duruma hipotiroidizm denir.
Hipotiroidi, bebeklik ve çocukluk döneminde, büyüme ve gelişmenin yavaşlamasına yol açar. Erişkinlerde ortaya çıkarsa, aaaabolizmanın yavaşlamasına, ciltte ve kasta glikozaminoglikan birikimi sonucu ödem oluşmasına neden olur. Belirtilerin ortaya çıkması yıllar sonra olur ve mutlaka tedavi edilmelidir.
Dünyanın bir çok bölgesinde yapılan çalışmalar sonucu doğumsal hipotiroidinin görülme oranı 4000 doğumda 1'dir. Erişkinlerde, kadınlarda görülme sıklığı, erkeklere göre biraz daha fazladır. Bu oran kadınlarda %2, erkeklerde %0.2 dolayındadır. Kadınlarda 55-60 yaşlarından görülme ihtimali artar.

HİPOTİROİDİZM'İN NEDENLERİ
Hipotiroidi nedenlerinin başında, vücudun kendi kendine zarar vermesiyle oluşan Hashimoto hastalığı gelir. Bu hastalıkta vücut, tioid bezini tahrip eder. Bunun sonucunda da tiroid bezinin çalışması yetersizleşir. Bu ve bunun gibi bir çok hastalık sonucu tiroid hormonlarının yapımı azalır. Hipotiroidinin ortaya çıkış şekli de sıklıkla böyledir. Az bir vakada ise tiroid hormonları normal olarak üretilse de bu hormonlar vücut tarafından kullanılamaz. Bu durumun sebebi olarak ise genetik bozukluklar ön plana çıkmıştır.

Tiroid bezinin iltihaplanması ve tioid bezi ameliyatları hipotiroidinin nedenleri arasındadır. Ameliyat sırasında tiroid bezinin bir kısmının ya da tamamen çıkarılması sonucu tiroid bezinden hormon salgılanması azalır ya da durur. Bu yüzden ameliyat sırasında çıkarılan tiroid bezi hacmi önemlidir. Ayrıca bazı bebekler tiroid bezleri olmadan doğarlar. Tehlikeli bir durumdur.
İyot eksikliği ve radyoaktif iyot tedavisi almış kişilerde hipotiroidi gelişebilir. Radyoaktif iyot verilince tiroid bezi hasar görür ve hormon salgılanması azalır.

Ayrıca kara lahana gibi iyotun kullanılmasını engelleyen bazı besinlerin çok fazla tüketilmesi tiroid bezinin yeterince çalışmasını engeller. Bunun dışında lityum ve amiodaron gibi bazı ilaçlar hipotiroidiye neden olabilir.
Tiroid bezinin yeterince çalışmaması sadece buradan kaynaklanmaz. Ayrıca hipofiz bezinin tiroid uyarıcı hormon salgılamaması hipotiroidiye neden olur.

HİPOTİROİDİZM'İN BELİRTİLERİ
Öncelikle hastalığın tedavi edilmemesi sonucu şiddetli hipotiroidinin ortaya çıkmasıyla görülen belirtileri inceleyelim. Bu belirtilerden biri miksedema komasıdır. Hayati önem arzeden bir durumdur. Çok sık karşılaşılmasa da uzun süren hipotiroidi vakalarında görülebilir. Hasta, soğuğa oldukça duyarlı hale gelir. Bilinç kaybı bu durumda görülen diğer bir belirtidir. Mikedema komasında acil müdahale şarttır.
Şiddetli hipotiroidi sonucu ortaya çıkan diğer bir belirti ise bebeklerde görülen boy kısalığı ve zeka geriliğidir. Bu duruma kretinizm denir. Bu durumda çoçuğun karnı şiş bir haldedir. Ağızdan sürekli salya akar. Omuzlar geriye doğru durur. Bebek bu noktaya gelmeden önce hipotiroidi olduğunun belirlenmesi gerekir. Doğumdan sonra yapılan kan testleri ile farkedilir ve kretinizm engellenir.

Erişkinlerde ise beyin fonksiyonları yavaşlar, vücut ısısı düşmeye başlar. Nabız yavaşlar, hasta soğuğu çok fazla hisseder. Deri ve saçlar mat ve kuru görünümdedir. Vücut aaaabolizması yavaşlamıştır. Hasta, fiziksel ve zihinsel olarak yorgundur. Cinsel istek azalmıştır.

HİPOTİROİDİZM'DE RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
Sıklıkla orta yaşlı kadınlarda ortaya çıkar. Fakat diğer yaşlarda ve erkeklerde de görülür. Ailede herhangi bir tiroid bezi hastalığı olanlarda hipotiroidi gelişme riski daha fazladır. Şeker hastaları, romatoid artriti ya da kansızlığı olanlarda risk biraz artmıştır. Ayrıca yeterince iyot almayan, iyottan fakir besinlerle beslenenler veya iyodu vücutta kullanamayan kişilerde hipotiroidi gelişme ihtimali fazladır.
Kadınlarda 60 yaşından sonra risk artmıştır. Ayrıca kolesterolü yüksek olanlarda, adet düzensizliği olan kişilerde hipotiroidi riski fazladır. Hamilelerde görülme ihtimali biraz daha çoktur. Kanserli kişilerde boyun bölgesine ışın tedavisi uygulanması sonucu da gelişebilir.
Hipotiroidi olan bir çoçuğunuz varsa, sonraki çocuklarında bu şekilde doğma olasılığı yaklaşık %20'dir. Akraba evlilikleri bu konuda oldukça önem arzeder. Çünkü genetik geçiş gösteren bir hastalıktır.

HİPOTİROİDİZM NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Hipotiroidizm, yavaş gelişen bir hastalıktır. Hipotiroidi başladıktan yıllar sonra belirtiler ortaya çıkar. Belirtilerin daha erken çıkması da muhtemeldir. Hasta olan kiide kronik bir yorgunluk vardır. Daha sonraları soğuğa hassas hale gelir. Kişi, aynaya baktığında kendisindeki değişiklikleri farketmeyebilir. Fakat kendisini bir müddet görmemiş kişi yüzdeki ve derideki değişmeyi farkedebilir. Kuru cilt ve saç, şişkin yüz tipik belirtilerdir. Hastanın sesinde değişmeler olabilir.
Bu fiziki bulgulardan sonra hastaya kan testleri yapılır. Bu durumda tiroid hormonlarının değerlerine, tiroid uyarıcı hormonun miktarına ve kanda antikor düzeyine bakılır. Tiroid uyarıcı hormon yüksek; fakat T3 ve T4 değerleri düşük ise hipotiroidi ihtimali oldukça yüksektir. Antikor değeri yüksek çıkarsa hipotiroidi olabilir fakat allta yatan başka bir neden (hastalık) vardır.

HİPOTİROİDİZM'İN TEDAVİSİ
Ömür boyu tedavisi süren bir hastalık olan hipotiroidide uygulanan yöntem, eksik olan hormonun ilaç şeklinde alınmasıdır. Bu tedaviye başlandıktan bir-iki hafta sonra belirgin bir düzelme görülür. Belirtiler birkaç ay sonra kaybolur. Tedavide kullanılan ilaçlar, tefor ve levotirondur. Ömür boyu kullanılması gerekir. Belirtilerin ortadan kaybolmasıyla ilacı bırakmak yanlıştır. Çünkü bir müddet sonra tekrar ortaya çıkar. Bu ilacın dozu doktorun belirlediği şekilde olmalıdır. Yine doktorun belirttiği şekilde kontrollere gidilerek kan testi yapılır ve hormon düzeylerine bakılır. Buna göre dozun azaltılması veya arttırılması gerekebilir.
Eğer hipotiroidi, beslenme yetersizliğinden kaynaklanıyorsa, yani iyot alımı yetersizse guatr meydana gelir. Bu yüzden iyotlu tuzlar kullanılmalıdır. Fakat hipotiroidinin nedeni Hashimoto hastalığı ise tuz kullanırken iyotsuz olmasına dikkat edilmelidir.