KUDUZ

Dünyada yılda 50.000'den fazla ölüme yol açan bu hastalığın etkeni tek sarmallı bir RNA virüsüdür. Bu hastalık daha çok gelişmekte olan ülkelerde meydana gelmektedir. İngiltere, Avustralya, Antartika, Japonya, İskandinavya, Portekiz, Yunanistan ve birçok küçük ada dışında endemiktir.
Ülkelere göre değişen hayvan rezervuarlarda (virüs taşıyıcılar) devamlılığı sağlanır. Örneğin; Avrupa, Kanada ve Kutup Bölgelerinde tilki. Kuzey Amerika'da kokarca, rakun ve yarasalar. Asya'da kurt, köpek. Orta ve Güney Amerika'da Vampir yarasalar gibi.

Kuduzun hayvanlarda iki ana şekli vardır: Köpeklerde kızgın (eksitasyon ve saldırganlık) şekli,
Tilkilerde ise sakin şekli (Letarji ve olağan dışı sakinlik) görülür.

Hayvanlar hastalanıp ölmeden birkaç gün öncesinden itibaren (genellikle 2 hafta içinde) bulaştırlradır.
Çok nadiren hiçbir belirti vermeyen köpekte de kuduz virüsü çıkabilir.
İnsanda Kuduz, Köpek (%82) ya da kedi (%10) ısırığı ya da tırmalaması sonucu virüsle yüklü tükrük aracılığı ile bulaşır. Çok nadir olarak mukozalar veya transplantasyonla (Kornea implantları) bulaşmalar olabilmektedir.
Virüs sağlam deriden geçemez.
Isırık yüze ne kadar yakınsa, kurban ne kadar gençse, yaralar ne kadar derin ve çok sayıda ise, ısırık elbise üzerinden değilse, hayvan özellikle kurtsa ve temas öncesi ya da sonrası profilaksi (korunma) uygulanmamışsa, bulaşma olasılığı o kadar yüksek ve kuluçka sü¬resi o kadar kısadır.

Klinik özellikleri:
Yukarıda da kısaca belirtildiği gibi kuduz sırasıyla beyin yada omirilik tutulumunun ön planda oluşuna göre "kızgın" yada "sakin-paralitik" şeklinde tanımlanır.

Her ikisininde başlangıçtaki ortak özellikleri:
İyileşmiş ısırık yarasının çevresinde rahatsızlık hissi, kaşıntı yada hissizlik
Huzursuzluk, sıkıntı
Ateş, başağrısı, kas ağrıları, boğaz ağrısı

KODUZ TİPLERİ:

I-Kızgın Kuduzun ayırt ettirici özellikleri:

• Hidrofobi (solunum kaslarında kasılmaya yol açtığı için su içmekten korku)
• Aerofobi (soğuk hava kasılmalara yol açtğı için)
• Aşırı tükrük yapımı
• Bilincin tamamen açık olduğu aralıklarla şiddetli huzursuzluk
• Baş ağrısı, ense sertliği, kısmi felçler

2- Sakin Kuduzun ayırt ettirici özellikleri:

• İki taraflı yada tek taraflı felçler.
• Hastalar genellikle sara (Epilepsi) benzeri kasılmalar,
• kalp ritm bozuklukları,
• böbrek yetersizliği,
• beyin ödemi,
• yüksek ateş,

gevşek felçlerin gelişmesi ve sonuçta koma. kalp ve solunum durması sonucu kaybedilebilir.

KUDUZDAN KORUNMA:

• Hayvan rezervuarlarının kontrolaltına alınması (başıboş hayvanların itlafı).
• Köpeklerin düzenli olarak aşılanması.
• Yüksek riskli grupların (Veterinerler, yabani yaşam koleksiyoncuları gibi) temas öncesi aşılanması.
• Yaraların erken dönemde sabun ve su ile yıkanması, virüslere etkili antiseptikler (povidon iyot.Alkol) uygulanması

KUDUZ AŞISI VE TEDAVİSİ:
İnsan diploid hücre aşısı ile temas sonrası aktif bağışıklanma ve hiperimmün kuduz imminuglobulin ile pasif bağışıklama Minör temaslarda (Cildin yaralanması, sıyrık yada çatlaklar, giysi üzerinden küçük ısırıklar) 0, 3. 7. 14. 30 ve 90. günlerde kuduz aşısı uygulanmalıdır.
Hayvan gözlem altına alınarak, ısırıktan 10 gün sonra hayvan sağlıklıysa bağışıklama uygulamasına son verilir.

Hayvanın kuduz olduğu doğrulanırsa hiperimmün kuduz immünuglubulini (pasif bağışıklama) verilir.
Büyük temaslarda ise: Hem aşı, hem de hiperimmün kuduz imminuglubulini verilir.
Hayvan gözlem altına alınır ve ısırıktan 10 gün sonra hayvan sağlıklıysa; bağışıklamaya son verilir.