ŞİŞMANLIK (OBEZİTE - FAZLA KİLO)

Şişmanlık
ideal vücut tartısına göre sahip olduğunuz ağırlık fazlalığıdır. Yanlış beslenme, vücut enerji dengesinin bozulması dışında, genetik, hormonal, psikolojik ve besin alerjilerinden kaynaklanan nedenleri olabilir.

İdeal Vücut Tartısı: Lorentz-Vandervael Formülü
Kadın : 50 kg+(boy cm-150) x 0,6
Erkek : 50 kg+(boy cm-150) x 0,7
ile hesaplanabilir.

Besin alerjilerinden kaynaklanan obezite İMMOPRO300TESTİ ile saptanabilmektedir.

Şişmanlığı Belirleyen Kriterler:
• En yaygın ölçüm vücut kitle endeksidir.(VKI-Body Mass lndex)
VKİ değerleri: (kg/m2) olarak hesaplanır.

Örneğin: 85 kg 1.75 cm boyunda bir bayan için VKİ:
27,7 dir.

1. 18.5 kg/ m2 altında olanlar Zayıf
2. 18,5-24,9 arasında olanlar Normal Kilolu
3. 25,0-29,9 arasında olanlar Hafif Şişman
4. 30,0-34,9 arasında olanlar Orta Şişman
5. 35,0-39,9 arasında olanlar Ağır Şişman
6. 40,0 ve üzerinde olanlar Morbid Şişman olarak vasıflandırılır.

• Bel Çevresi Ölçümü
Bel bölgesi kalınlığı;
Erkek: 94-102 cm arasında olmalı
Kadın: 80-88 cm arasında olmalı

• Bel / Kalça Oranı
Bel/ Kalça oranının 0,7'den az olması normal sayılır.
Kadında 0,8 üzeri,
Erkekte 1,0 üzeri şişmanlık göstergesidir.

• Deri Kıvrım Kalınlığı DKK
Triseps veya subskapula DKK da tek başına veya
birlikte kullanılabilinir.
Kadın: 30 mm'den fazlası,
Erkek: 20 mm'den fazlası üzeri şişmanlığı tanımlar.

Vücut Yağ Dağılımı
Vücudumuzda depo olan yağ; adipoz dokuyu oluşturan trigliseritlerdir.
Yetişkin kadının beden ağırlığının % 20 ile % 27 arasında, yetişkin erkeğin beden ağırlığının % 12 ile % 15 arasında adipoz dokudur. Adipoz dokunun vücuttaki dağılımı erkek ve kadında değişiklik gösterir.

• Android Tip: Yağın bedenin üst tarafında (ElmaBiçimi)
• Jenoid Tip: Yağın bedenin alt tarafında (Armut Biçimi)

toplanmasıdır. Armut biçimi kadında daha sıklıkla
görülür.

Alınan Enerji=Harcanan Enerji dengesi
bozulduğunda alınan enerjinin fazlası yağ dokusunda artışa neden olur. Yağ hücrelerine yeni lipitler eklenir (hipertrofi) veya yeni yağ hücreleri sentezlenir, hücre sayısı artar (hiperplazi). Böylece ağırlık artışı meydana gelir.

Hiperplazi:
Çocuk ve yetişkinde büyüme sürecinin bir kısmıdır.

Hipertrofi:
Yetişkinlikte ağırlık kazanımı daha çok hücre genişlemesi şeklinde olur.

Hiperplazik şişmanlıkta ağırlık kaybı zor olur ve verilen kilolar hızla geri alınabilir. Yaşa bağlı olarak bazal metabolizma hızı azalacağından özellikle menopoz döneminde şişmanlık bir sağlık sorunu olarak ortaya çıkar. Menopoz döneminde VKİ'nin % 25'ten % 27'ye kayması osteoporoz riski açısından; yağ hücrelerinde depolanmış olan östrojen nedeniyle olumlu bir etki gösterir. Bu nedenle şişmanlık; balık etinde olmakla karıştırılmamalıdır.

Şişmanlığın Neden Olduğu Hastalıklar:
Kalp-Damar Hastalıkları:
ABD'de yapılan bir çalışmada yüzbinden fazla kadın on altı yıl boyunca izlenmiş olup VKİ 29 kg/m2'den fazla olan kadınlarda kardiyovasküler hastalıktan ölüm, VKİ 21kg/m2'den az olanlara göre dört kat fazla saptanmıştır.
Yüksek Kan Basıncı:
Kan basıncının 140/90 mmHg dan yüksek olduğu hipertansiyon serebrovasküler hastalıklar için önemli bir risk kaynağıdır. Her bir kiloluk düşüş, kan basıncını 2 mm/Hg aşağıya düşürür.
Şeker Hastalığı:
Diyabet sıklığı şişman kadınlarda zayıf olanlara nazaran orta yaşlardan itibaren % 30 fazladır. Türkiye'de her yüz kişiden ikisi şeker hastasıdır.
Kanser:
Kanserin değişik çeşitlerinin şişmanlıkla ilgili olduğu saptanmıştır. Menopoz sonrası dönemde meme kanseri, över kanseri bunlardandır. Unutulmamalıdır ki kanser hücreleri yağ hücresinden beslenir. Az sıvı tüketimi ayrıca mesane, prostat ve testis kanser riskini arttırır.
Reflü:
Mide ile yemek borusu arasındaki kaslardan oluşan kapakçığın gevşemesinin önemli nedenlerinden biri de şişmanlıktır.
Safra Kesesi Taşı: 20-60 yaşlar arasında kadınlarda safra taşı görülme sıklığı, erkeklere nazaran üç kat fazladır. Yaş, şişmanlık, sık doğum safra taşı görülme sıklığını arttırır.
Böbrek Taşı:
Sıvı alımı yetersizliği ve yanlış beslenmeden kaynaklanan şişmanlık böbrek taşı oluşmasının nedenlerinden biridir.
Gut:
Vücuda alınan fazla proteinli gıdaların son atık ürünü olan "Ürik Asit" maddesinin vücutta fazla birikip, eklem boşluklarına girişi sonucu eklemlerde oluşan iltihabi bir hastalıktır.
Kısırlık:
Hormonal şişmanlık söz konusu olduğunda hem erkekte hem de kadında kısırlık nedeni olabilir.
Depresyon:
Özellikle menopoz döneminde kilo alımı ile birlikte depresyona sık rastlanır. Bu dönemde yapılacak bir beslenme eğitimi sıkıntıların oluşumunu engelleyebilir.
Bel-Boyun Fıtığı:
Yanlış beslenmenin tetiklediği osteoporoz omur fıtığı nedeni olabilir.
Astım:
Obezite ile birlikte akciğer kapasitesi daraldığından nefes alıp verme, merdiven çıkma zorlaşır. Allerjiye karşı meyil artar.

Şişmanlıktan Korunma Yolları
Beslenme anne karnında başlayan fizyolojik,psikolojik ve sosyolojik bir olgudur. Anne karnındaki dönemden itibaren yeterli ve dengeli beslenme önemlidir. Bu nedenle hamile annelerin gebelik beslenmesi konusunda eğitim almaları gerekir.
• Yaşımıza uygun olan boy-kilo ölçümünü ve vücut yağ oranımızı bilmek
• Hormonlarımızın doğru çalışıp çalışmadığını kontrol ettirmek
• Meditasyon, yoga gibi stresle baş etme tekniklerini öğrenmek.
• Fiziksel aktiviteyi arttırmak
• Öğün atlamamak
• Ara öğünleri önemsemek
• Bir besin alerjisi olup olmadığını test ettirmek
• Genetik yapımızı bilmek
• Doğru zamanda, doğru miktarda, doğru besinleri vücudumuza almak, bunun için bir diyetisyenle işbirliği yapmak ve beslenme alışkanlıklarımızı yeniden yapılandırmak
• Uyku saatlerine özen göstermek
• Boşaltım sisteminin iyi çalışmasını sağlamak.